Feedback van proeflezers vind ik enorm belangrijk. Zij vertegenwoordigen immers mijn doelgroep. Maar hoe kom je nu aan goede proeflezers? En hoe heb ik dit aangepakt voor mijn thriller Skoftig?
Vraag nooit familie of vrienden als proeflezers
Mijn nummer 1 tip wat betreft proeflezers vinden voor je manuscript: vraag nooit familie of vrienden.
Ik heb een aantal mensen in mijn naaste omgeving van wie ik weet dat ze heel graag mijn werk willen proeflezen. Toch kies ik daar niet voor. Ze zijn razend enthousiast en zullen ongetwijfeld een eerlijke mening geven, alleen hebben zij ook een handicap: ze kennen mij. Je kunt denk ik niet voorkomen dat dat toch net even iets anders leest.
Mijn tip is niet bepaald overtuigend…
Niet bepaald een overtuigende tip uit mijn pen, want de twee proeflezers die al vanaf mijn eerste boek met me meelezen, zijn… juist: familie.
Daar moet ik – gezien mijn tip – wel een kanttekening bijplaatsen: als je het toch doet, weet dan zeker dat je naasten het durven te zeggen als ze je werk drie keer niks vinden (en weet ook van jezelf dat je dat kunt hebben!). Mijn twee vaste proeflezers durven dat.
Daarnaast is het belangrijk dat je weet op welk gebied je feedback wil ontvangen en of bekenden van je jou dat kunnen geven. Een familielid dat ‘graag leest’ is niet per se iemand die je van feedback kan voorzien waar je iets aan hebt. Hoe graag hij of zij ook leest.
Aaibaarheid van mijn proeflezers
De twee proeflezers waar ik het hierboven over heb, lezen mee in de eerste stadium van mijn manuscript. Enerzijds voelt dat vrij veilig. Mijn werk is op dat moment nog zo kwetsbaar. Anderzijds heb ik ze dus absoluut niet uitgezocht op hun aaibaarheid. Juist niet.
De een is sterk in taal, dus die filtert mijn meest gênante fouten eruit. De ander, mijn broer, heeft hier ook oog voor, alleen zijn grote kwaliteit richting mijn werk is dat hij heel rationeel denkt terwijl ik veel gevoelsmatiger werk. Hij komt soms met opmerkingen waarmee ik het zwaar oneens ben. De dag erna ben ik het alleen oneens en na een week snap ik het punt dat hij wilde maken. (En wat een deel van zijn commentaar ben ik gewoon zijn eigenwijze zus, dat snap je.)
Au-moment
Voor Skoftig kwam er nog een proeflezer op mijn pad. Weer iemand die ik al ken. (Mijn tip begint nu echt gênant te worden.) Van haar wist ik niet wist dat ze sterk is in proeflezen en redigeren, dus ik had haar nooit in die rol gezien, maar ze nam hem graag aan. Een leuke verrassing, en aangezien ik taaltechnisch gezien de meeste hulp nodig heb, heb ik dankbaar gebruik gemaakt van haar hulp. Met resultaat. Ik was eigenlijk al vrij tevreden over mijn werk, maar na haar feedback zag ik in dat er nog veel meer ruimte was voor verbetering. Een ‘au’- en ‘yes’-moment tegelijkertijd.
Leeservaringen
Dat was tevens het moment dat ik besloot om meer proeflezers in te zetten. Heel bewust heb ik ervoor gekozen dat dit voor mij onbekenden moesten zijn. Aangezien de feedback van mijn familiaire vriendelijke proeflezers de nadruk deels op de techniek ligt, wilde ik proeflezers die hun leeservaringen wilden delen. Welk personage sprak hen aan? Vonden ze het verhaal geloofwaardig? Zagen ze het plot al vanaf de twaalfde zin aankomen?
Plan van aanpak
Ik heb een paar oproepjes in relevante Facebookgroepen geplaatst. Mijn doel was drie proeflezers. Omdat ik enorm veel en enorm geschikte reacties kreeg, was het maken van een selectie een behoorlijke uitdaging. Uiteindelijk heb ik acht mensen geselecteerd. Veel te veel, maar ik had er een goede reden voor…
Lutjebroek?
Ik had in mijn oproep gevraagd om je sterke en minder sterke punten als proeflezer te benoemen. Op deze manier kon ik diversiteit aanbrengen. Een ander selectiepunt had te maken met de regio waar het verhaal zich afspeelt. Ik wilde zowel proeflezers die bekend zijn met de Westfriese cultuur als mensen die Lutjebroek alleen kennen als metafoor voor een gehucht in de polder. (Diverse potentiële proeflezers mailden me dat ze hier niet bekend mee waren, ze waren zelfs nog nooit in de provincie Friesland geweest.*)
Vaste proeflezers voor toekomstige thrillers
Ik wil nog veel meer thrillers schrijven en het mooiste zou zijn als ik een aantal vaste proeflezers heb. Dat is dan ook de reden dat ik acht proeflezers heb gevraagd. Ik wist niet wat ik kon verwachten. Uiteindelijk zijn er twee voortijdig afgehaakt. Er zijn ook een aantal proeflezers geweest die me enorm hebben verrast. Ongelooflijk dat ze zoveel energie in mijn manuscript hebben gestopt! Met die vaste proeflezers zit het inmiddels dus wel goed.
Yes-moment
Ik heb in ieder geval gezien wat er mogelijk is en wat de waarde is van goede proeflezers. Mijn manuscript is hiermee weer naar een hoger niveau getild. Dat was mijn doel, en daarmee is dit een groot yes-moment.
Yes!
* Voor bloglezers die niet bekend zijn met West-Friesland: West-Friesland ligt niet in Friesland, het is een regio in Noord-Holland. Lutjebroek ligt in West-Friesland en bestaat echt.